Het aantal ouderen in Nederland stijgt de komende jaren sterk: in 2040 zijn er circa 40% meer ouderen. Een thuiswonende oudere in Nederland is aangewezen op soms wel tien tot vijftien verschillende organisaties, professionals en ondersteuners die zorg, hulp of ondersteuning bieden.

Deze partijen hebben vaak allemaal een eigen rol en verantwoordelijkheid en worden doorgaans betaald door allerlei verschillende organisaties (verzekeraar, zorgkantoor, gemeente) die als het gaat om de regels weer andere eisen stellen. Om het nog ingewikkelder te maken is het vaak ook nog zo dat deze aanbieders van zorg, hulp en ondersteuning met elkaar in concurrentie zijn. Mede daardoor is het geen wonder dat mantelzorgers overbelast zijn, want vooral zij worden met al deze verscheidenheid belast. Als we in Nederland de zorg voor ouderen thuis toekomstbestendig willen maken, heeft deze versnippering dringend aandacht nodig.

Wij denken dat het belangrijk is dat er in Nederland aanpakken worden ontwikkeld om dit groeiende probleem het hoofd te bieden. Op lange termijn zou natuurlijk een versimpelde indicatiestelling en één beleids-, sturings-, en financieringskader vanuit Den Haag helpend zijn – maar dat zal nog even duren.

Om op kortere termijn verder te komen is ons voorstel om met leerlaboratoria op wijk- en buurtniveau aan oplossingen te werken waarbij de wijkverpleging, welzijnsorganisaties, verpleegzorg, huisartsen, ziekenhuizen, wijkteams en corporaties geïntegreerd samenwerken rondom de oudere thuis. Noem het Buurtzorg+,  zolang alles wat een oudere nodig heeft, van zorg en hulp tot wonen en welzijn en het voorkomen van eenzaamheid er maar in zit. En als het maar overzichtelijk is voor de mantelzorger.

Wij denk dat er hiermee meer aandacht voor ouderen thuis komt en dat (uiteindelijk) de druk op de verpleeghuizen verlaagd wordt. Wat ons betreft is dit een inspirerende visie. Hierover gaan we in 2023 in gesprek met de mensen om ons heen.

Het verbeteren van de afstemming van de zorg en ondersteuning voor de doelgroepen die vanuit verschillende partijen in het maatschappelijk domein ondersteund worden, onder meer met zorg, wonen en veiligheid.

In Nederland is er een doelgroep volwassenen die tussen wal en schip vallen. Zij hebben soms geen passende woonplek en het ontbreekt ook vaak aan passende zorg en ondersteuning. Bij deze doelgroep is vaak sprake van problemen op meerdere terreinen, waaronder problemen in de geestelijke gezondheid, verstandelijke problemen, moeilijk verklaarbaar gedrag, verslavingsproblematiek en/of problemen op het gebied van openbare orde, veiligheid, welzijn, participatie. Ook komt deze doelgroep vaak in aanraking met justitie. 

Het is een doelgroep waarbij een groot aantal instanties, maar ook veel regels en wetgeving betrokken is. Het is ook duidelijk dat goede afstemming, coördinatie en samenwerking van de organisaties en professionals die met de doelgroep actief zijn van grote meerwaarde kan zijn voor de doelgroep. Om hiertoe te komen, zet EHdK zich in meerdere projecten en met meerdere opdrachtgevers in. 

Uiteindelijk is het concretiseren van samenwerking rondom de doelgroep het doel. Dit gaat onder meer over het inzichtelijk maken van de uitdagingen, een gezamenlijke visie en zienswijze, maar uiteindelijk vooral om het opzetten van een expertisenetwerk tussen organisaties, het ontwikkelen van nieuwe ambulante zorgvormen in het geval van lange wachttijden voor passende woon- en zorgplekken en concrete afspraken tussen gemeenten, zorgkantoor en zorginstellingen over het proces van indicatie en zorgverlening. EHdK ondersteunt deze projecten met enthousiasme, inspiratie en concrete oplossingen waar nodig.

Het voorkomen van suicides is ook een thema voor de bestuurstafel. In dit programma verkennen de deelnemers wat dit betekent en geven ze hun eigen persoonlijke rol vorm. EHdK inspireert daarbij (waar nodig) en begeleidt de deelnemers.

Van alle suïcides die plaatsvonden, was 40% van de mensen in contact met een GGZ- of jeugdzorginstelling. De impact van een suïcide is enorm. Voor nabestaanden, maar ook voor de hulpverleners. Er wordt al veel gedaan, maar in het nu lopende Landelijke Agenda Suicidepreventie 2021-2025 is afgesproken het aantal suïcides verder terugbrengen. Een bouwsteen daarvan is dit onderwerp op bestuurlijk niveau aandacht te geven. Dat doen we met de Bestuurlijke Leergang Suïcidepreventie in opdracht van de Nederlandse GGZ en 113. 

In de leergang ligt de focus op persoonlijk leiderschap, interactie tussen deelnemers, vergroten van feitelijke en inhoudelijk kennis en het creëren van een lerende cultuur die bijdraagt aan het voorkomen van suïcides. In het programma staan vier onderwerpen centraal: inspiratie en motivatie, suïcidepreventie binnen de eigen organisatie, persoonlijk leiderschap en veranderkunde. Aan het einde van de leergang weet iedere bestuurder waar zijn of haar organisatie staat op het gebied van suïcidepreventie, is er een concreet plan van aanpak opgesteld en is er meer inzicht in hoe zij suïcidepreventie binnen hun organisaties nog beter kunnen vormgeven.

Ben je een GGZ- of jeugdzorg bestuurder en wil je dit onderwerp beter aanpakken? Meld je nu aan of ontvang meer informatie door een mail te sturen naar leergangsuicidepreventie@ehdk.nl. Of lees meer over de inhoud en data van de leergang in de brochure Leergang..

De vraag naar jeugdhulp neemt steeds meer toe en leidt nu in combinatie met de schaarste van personeel en hoge administratieve lastendruk tot te lange wachttijden. Onderzoek van stichting Het Vergeten Kind laat zien dat jongeren gemiddeld zo’n tien maanden op jeugdhulp wachten. Deze lange wachttijden komen met name voor bij kinderen die behoefte hebben aan specialistische vormen van jeugdhulp, zoals bijvoorbeeld behandeling van eetstoornissen, opnames in geval van suïcidaliteit of zelfs ook pleegzorg. Dit is een onacceptabele situatie.

In opdracht van de aanpak wachttijden van het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd (OZJ) dragen wij bij aan het verminderen van de wachttijden in Nederland. In veel regio’s is wel duidelijk dat er wachttijden zijn, maar is het voor de gemeenten niet duidelijk wat zijn daaraan kunnen doen. Simpelweg meer geld is immers niet altijd de oplossing; denk daarbij aan de situatie dat er meer geld is voor hulp die al ruim voorhanden is en het resultaat van een ruimer budget is dat er nog meer druk op de arbeidsmarkt ontstaat. Wachttijden zijn ook een zeer regionaal probleem, waarbij van regio tot regio de problemen verschillen.

Voor de aanpak wachttijden zijn wij bezig een regioscan te ontwikkelen aan de hand waarvan een gemeentelijke regio voor zichzelf kan inventariseren wat zij zelf wel kunnen doen aan dit probleem en – beter nog – wat daarin het meest effectief kan zijn. In deze scan komt een breed palet aan mogelijke oorzaken langs en kan een regio ook meer concreet zien waar de problemen zitten.

We hopen hiermee niet alleen concrete problemen van wachttijden aan te pakken. We hopen met een dergelijke aanpak ook een regio zelf inzicht te geven in wat de dynamiek is van dit complexe probleem en tevens vaardigheden ontwikkelt om er structureel samen de aanbieders mee aan de gang te gaan.